• Zasady Przedmiotowego Oceniania z chemii

        • Przedmiotowe Ocenianie z chemii

          w Szkole Podstawowej im. św Jana Pawła II w Trzebiczu

          Nauczyciel – Alicja Grabska

                      Przedmiotowy System Oceniania z chemii opracowany został w oparciu o:

          • Podstawę programową przedmiotu chemia dla szkoły podstawowej,
          • Zasady Wewnątrzszkolnego Oceniania w Szkole Podstawowej w Trzebicz.

            Przedmiotem oceniania są:

          • wiadomości,
          • umiejętności,
          • postawa ucznia i jego aktywność na lekcji.

          Cele ogólne oceniania z chemii:

          • rozpoznawania przez nauczyciela poziomu i postępów w opanowaniu przez ucznia wiadomości i umiejętności w stosunku do wymagań podstawy programowej,
          • poinformowanie ucznia o poziomie jego osiągnięć edukacyjnych i postępach w tym zakresie,
          • motywowanie ucznia do dalszej pracy,
          • pomoc uczniowi w samodzielnym kształceniu chemicznym,
          • przekazanie rodzicom/ opiekunom informacji o postępach dziecka,
          • dostarczenie nauczycielowi informacji zwrotnej na temat efektywności jego nauczania oraz prawidłowości doboru metod i technik pracy z uczniem.

          Formy aktywności podlegające ocenie

          1.Wypowiedzi ustne ( przynajmniej raz w semestrze). Przy wypowiedzi ustnej obowiązuje znajomość materiału z trzech ostatnich lekcji.

          2.Wypowiedzi pisemne:

          a) kartkówki – obejmują materiał ostatnich trzech lekcji. Nie muszą być zapowiadane, ale mogą.

          b) sprawdziany – obejmują materiał poszczególnych działów. Zapowiadane są                     i zapisywane w dzienniku elektronicznym z co najmniej tygodniowym wyprzedzeniem.

          3. Aktywność podczas  lekcji ( wypowiedzi na lekcji, praca w grupie, obserwacja doświadczeń i wyciąganie wniosków).

          Uczeń ma prawo zgłosić nieprzygotowanie do lekcji  dwa razy w semestrze  przy 2 godzinach  chemii w tygodniu. Uczeń zgłasza nieprzygotowanie (np)  na początku lekcji. Każdy kolejny brak zadania domowego lub nieprzygotowanie do lekcji  skutkuje wystawieniem oceny niedostatecznej.

          Przy ocenianiu  prac pisemnych przyjmuje się skalę punktową:

          0% - 34%  punktów-  ocena niedostateczna

          35% - 54% punktów – ocena dopuszczająca

          55% - 74% punktów ocena dostateczna

          75% - 89% punktów – ocena dobra

          90% - 99%  - ocena bardzo dobra

          100% - ocena celująca

          W ocenianiu bieżącym dopuszcza się stosowanie „+” i „–”, gdzie „+” oznacza osiągnięcia ucznia bliższe wyższej kategorii wymagań, „-” niższej kategorii wymagań.

           Przy ocenianiu prac pisemnych uczniów posiadających orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego ze względu na niepełnosprawność umysłową w stopniu lekkim, nauczyciel stosuje następujące zasady przeliczania punktów na ocenę:

          1. poniżej 19% możliwych do uzyskania punktów - niedostateczny;
          2. 20% - 39% - dopuszczający;
          3. 40% - 54% - dostateczny;
          4. 55% - 70% - dobry;
          5. 71% - 89% - bardzo dobry;
          6. 90% - 100% - celujący.

           Dopuszcza się stosowanie następujących skrótów w dzienniku lekcyjnym:

          1. np – uczeń nieprzygotowany;
          2. „-„ – uczeń nie pisał pracy pisemnej.

          Wymagania ogólne na poszczególne oceny:

          1. Ocenę celującą otrzymuje uczeń, który:

          - potrafi stosować zdobyte wiadomości w sytuacjach nietypowych,

          - posługuje się biegle terminologią chemiczną,

          - formułuje problemy i rozwiązuje je w sposób twórczy,

          - wykonuje dodatkowe zadania i polecenia,

          - bardzo aktywnie uczestniczy w zajęciach lekcyjnych,

          - w pracach pisemnych uzyskuje  100% punktów i odpowiada na   dodatkowe pytania,

          - samodzielnie korzysta z różnych źródeł informacji,

          - reprezentuje szkołę w konkursach chemicznych.

              2.  Ocenę bardzo dobrą otrzymuje uczeń, który:

                      - opanował w pełnym zakresie wiadomości i umiejętności podstawy programowej,

                      - wykazuje zainteresowanie chemią,

                      - stosuje zdobytą wiedzę do rozwiązywania problemów w nowych sytuacjach,

                      - wykonuje prace i zadania dodatkowe,

                      - sprawnie posługuje się sprzętem laboratoryjnym,

                      - prezentuje swoją wiedzę posługując się poprawną terminologią chemiczną

                      - w pisemnych pracach uzyskuje 90%- 99% możliwych do zdobycia punktów.

              3.  Ocenę dobrą otrzymuje uczeń, który:

                      - opanował podstawowe wiadomości i umiejętności programu nauczania,

                      - potrafi zastosować zdobytą wiedzę w sytuacjach typowych,

                      - posługuje się i zna sprzęt laboratoryjny,

                      - wykonuje proste doświadczenia chemiczne,

                      - udziela poprawnych odpowiedzi na typowe pytania,

                      - jest aktywny na lekcji,

                      - w pisemnych pracach uzyskuje 75%- 89% możliwych do zdobycia punktów.

              4.   Ocenę dostateczną otrzymuje uczeń, który:

                      - opanował najważniejsze wiadomości i umiejętności podstawy programowej,

                      - z pomocą nauczyciela rozwiązuje typowe problemy o małym stopniu trudności,

                      - wykazuje się w stopniu zadawalającym aktywnością na lekcji,

                      - posiada zeszyt przedmiotowy a w nim systematyczne zapisy lekcji.

                       -w pisemnych pracach uzyskuje 55%- 74% możliwych do zdobycia punktów

          1. Ocenę  dopuszczającą otrzymuje uczeń, który:

          - nie opanował w stopniu zadawalającym podstawy programowej, ale wiedza, którą posiada nie przekreśla możliwości dalszego kształcenia,

          - wykonuje proste zadania i polecenia o małym stopniu trudności,

          - z pomocą nauczyciela wykonuje proste doświadczenia chemiczne,

          - nie używa terminologii chemicznej,

          - jest mało aktywny na lekcji,

          - prowadzi zeszyt przedmiotowy.

                6.  Ocenę niedostateczną otrzymuje uczeń, który:

          - nie opanował wiadomości i umiejętności podstawy programowej niezbędnych do dalszej nauki przedmiotu,

          - nie zna sprzętu laboratoryjnego, podstawowych symboli chemicznych,

          - nie podejmuje próby wykonania najprostszych zadań z pomocą nauczyciela,

          - nie wykazuje żadnej aktywności podczas zajęć,

          - nie zapisuje systematyczne lekcji w zeszycie przedmiotowym

          Zasady poprawiania ocen:

          1. Uczeń może poprawić ocenę ze sprawdzianu, testu lub kartkówki w terminie 2 tygodni od otrzymania tej oceny w uzgodnionym z nauczycielem terminie.

          2. Uczeń, który z przyczyn losowych nie napisał sprawdzianu lub testu w określonym terminie ma obowiązek napisać ten sprawdzian w innym, ustalonym z nauczycielem, terminie w ciągu 2 tygodni a kartkówkę  w ciągu 1 tygodnia.

           3. Przy poprawianiu oceny obowiązuje zakres materiału, jaki obowiązywał w dniu pisania sprawdzianu, kartkówki lub odpowiedzi ustnej.

          4. Jeśli stwierdzi się niesamodzielne pisanie sprawdzianu ( ściąganie) uczeń otrzymuje ocenę niedostateczną z tego sprawdzianu, bez możliwości poprawy tej oceny.

          1. Jeśli uczeń odmówi pisania pracy klasowej lub był nieobecny tylko na godzinie lekcyjnej na której praca klasowa była pisana i nie przedstawił usprawiedliwienia, otrzymuje ocenę niedostateczną z tego sprawdzianu, bez możliwości poprawy tej oceny.

          Sposoby informowania uczniów:

                      Na pierwszych godzinach lekcyjnych nauczyciel zapoznaje uczniów z zasadami PO.

          Oceny cząstkowe są dla ucznia i jego rodziców jawne, zapisywane w dzienniku elektronicznym. Sprawdziany i testy są przechowywane do końca roku szkolnego. Przed każdym sprawdzianem uczeń jest informowany szczegółowo o wymaganiach z danego działu

          Sposoby informowania rodziców

                      Zasady Przedmiotowego Oceniania z chemii są dostępne u nauczyciela chemii oraz dyrektor szkoły. Rodzic ma dostęp do dziennika elektronicznego szkoły gdzie może systematycznie sprawdzać postępy dziecka, termin zapowiedzianych sprawdzianów a w sytuacjach wątpliwych ma możliwość kontaktu z nauczycielem. Informacje o przewidywanych ocenach semestralnych/ rocznych, w tym niedostatecznych są przekazywane zgodnie z procedurami Wewnętrznego Oceniania  szkoły.

           

          Wymagania programowe na poszczególne oceny przygotowana na podstawie treści zawartych w podstawie programowej, programie nauczania oraz podręczniku dla klasy siódmej  i ósmej szkoły podstawowej Chemia Nowej Ery

           

          Dział 1. Substancje i ich przemiany

           

          Ocena dopuszczająca

          [1]

          Ocena dostateczna

          [1 + 2]

          Ocena dobra

          [1 + 2 + 3]

          Ocena bardzo dobra/ celująca

          [1 + 2 + 3 + 4]

          Uczeń:

          – zalicza chemię do nauk przyrodniczych

          – stosuje zasady bezpieczeństwa obowiązujące w pracowni chemicznej

          – nazywa wybrane elementy szkła i sprzętu laboratoryjnego oraz określa ich przeznaczenie

          – zna sposoby opisywania doświadczeń chemicznych

          – opisuje właściwości substancji będących głównymi składnikami produktów stosowanych na co dzień

          – definiuje pojęcie gęstość

          – podaje wzór na gęstość

          – przeprowadza proste obliczenia

          z wykorzystaniem pojęć masa, gęstość, objętość

          – wymienia jednostki gęstości

          – odróżnia właściwości fizyczne od chemicznych

          – definiuje pojęcie mieszanina substancji

          – opisuje cechy mieszanin jednorodnych i niejednorodnych

          – podaje przykłady mieszanin

          – opisuje proste metody rozdzielania mieszanin na składniki

          – definiuje pojęcia zjawisko fizyczne i reakcja chemiczna

          – podaje przykłady zjawisk fizycznych i  reakcji chemicznych

          Uczeń:

          – omawia, czym zajmuje się chemia

          – wyjaśnia, dlaczego chemia jest nauką przydatną ludziom

          – wyjaśnia, czym są obserwacje, a czym wnioski z doświadczenia

          – przelicza jednostki (masy, objętości, gęstości)

          – wyjaśnia, czym ciało fizyczne różni się od substancji

          – opisuje właściwości substancji

          – wymienia i wyjaśnia podstawowe sposoby rozdzielania mieszanin na składniki

          – sporządza mieszaninę

          – dobiera metodę rozdzielania mieszaniny na składniki

          – opisuje i porównuje zjawisko fizyczne i reakcję chemiczną

          – projektuje doświadczenia ilustrujące zjawisko fizyczne i reakcję chemiczną

          – definiuje pojęcie stopy metali

          – podaje przykłady zjawisk fizycznych i reakcji chemicznych zachodzących w otoczeniu człowieka

          – wyjaśnia potrzebę wprowadzenia symboli chemicznych

          – rozpoznaje pierwiastki i związki chemiczne

          – wyjaśnia różnicę między pierwiastkiem, związkiem chemicznym i mieszaniną

          – proponuje sposoby zabezpieczenia przed rdzewieniem przedmiotów wykonanych  z żelaza

          Uczeń:

          – podaje zastosowania wybranego szkła i sprzętu laboratoryjnego

          – identyfikuje substancje na podstawie podanych właściwość

          – przeprowadza obliczenia z wykorzystaniem pojęć: masa, gęstość, objętość

          – przelicza jednostki

          – podaje sposób rozdzielenia wskazanej mieszaniny na składniki

          – wskazuje różnice między właściwościami fizycznymi składników mieszaniny, które umożliwiają jej rozdzielenie

          – projektuje doświadczenia ilustrujące reakcję chemiczną i formułuje wnioski

          – wskazuje w podanych przykładach reakcję chemiczną i zjawisko fizyczne

          – wskazuje wśród różnych substancji mieszaninę i związek chemiczny

          – wyjaśnia różnicę między mieszaniną a związkiem chemicznym

          – odszukuje w układzie okresowym pierwiastków podane pierwiastki chemiczne

          – opisuje doświadczenia wykonywane na lekcji

          – przeprowadza wybrane doświadczenia

           

          Uczeń:

          – omawia podział chemii na organiczną i nieorganiczną

          – definiuje pojęcie patyna

          – projektuje doświadczenie o podanym tytule (rysuje schemat, zapisuje obserwacje i formułuje wnioski)

          – przeprowadza doświadczenia z działu Substancje i ich przemiany

          - projektuje i przewiduje wyniki doświadczeń na podstawie posiadanej wiedzy

          Ocenę CELUJĄCĄotrzymuje uczeń, który opanował wszystkie treści z podstawy programowej oraz rozwiązuje zadania o wysokim stopniu trudności.

           

           

          Dział 2. Składniki powietrza i rodzaje przemian, jakim ulegają

           

          Ocena dopuszczająca

          [1]

          Ocena dostateczna

          [1 + 2]

          Ocena dobra

          [1 + 2 + 3]

          Ocena bardzo dobra/ CELUJĄCA

          [1 + 2 + 3 + 4]

          Uczeń:

          – opisuje skład i właściwości powietrza

          – określa, co to są stałe i zmienne składniki powietrza

          – opisuje właściwości fizyczne i chemiczne tlenu, tlenku węgla(IV), wodoru, azotu oraz właściwości fizyczne gazów szlachetnych

          – podaje, że woda jest związkiem chemicznym wodoru i tlenu

          – tłumaczy, na czym polega zmiana stanu skupienia na przykładzie wody

          – definiuje pojęcie wodorki

          – omawia obieg tlenu i tlenku węgla(IV) w przyrodzie

          – określa znaczenie powietrza, wody, tlenu, tlenku węgla(IV)

          – podaje, jak można wykryć tlenek węgla(IV)

          – określa, jak zachowują się substancje higroskopijne

          – opisuje, na czym polegają reakcje syntezy, analizy, wymiany

          – omawia, na czym polega spalanie

          – definiuje pojęcia substrat i produkt reakcji chemicznej

          – wskazuje substraty i produkty reakcji chemicznej

          – określa typy reakcji chemicznych

          – określa, co to są tlenki i zna ich podział

          – wymienia podstawowe źródła, rodzaje i skutki zanieczyszczeń powietrza

          – wskazuje różnicę między reakcjami egzo- i endoenergetyczną

          – podaje przykłady reakcji egzo-

          i endoenergetycznych

          – wymienia niektóre efekty towarzyszące reakcjom chemicznym

          Uczeń:

          – projektuje i przeprowadza doświadczenie potwierdzające, że powietrze jest mieszaniną jednorodną gazów

          – wymienia stałe i zmienne składniki powietrza

          – oblicza przybliżoną objętość tlenu i azotu, np. w sali lekcyjnej

          – opisuje, jak można otrzymać tlen

          – opisuje właściwości fizyczne i chemiczne gazów szlachetnych, azotu

          – podaje przykłady wodorków niemetali

          – wyjaśnia, na czym polega proces fotosyntezy

          – wymienia niektóre zastosowania azotu, gazów szlachetnych, tlenku węgla(IV), tlenu, wodoru

          – podaje sposób otrzymywania tlenku węgla(IV) (na przykładzie reakcji węgla z tlenem)

          – definiuje pojęcie reakcja charakterystyczna

          – planuje doświadczenie umożliwiające wykrycie obecności tlenku węgla(IV) w powietrzu wydychanym z płuc

          – wyjaśnia, co to jest efekt cieplarniany

          – opisuje rolę wody i pary wodnej w przyrodzie

          – wymienia właściwości wody

          – wyjaśnia pojęcie higroskopijność

          – zapisuje słownie przebieg reakcji chemicznej

          – wskazuje w zapisie słownym przebiegu reakcji chemicznej substraty i produkty, pierwiastki i związki chemiczne

          – opisuje, na czym polega powstawanie dziury ozonowej i kwaśnych opadów

          – podaje sposób otrzymywania wodoru (w reakcji kwasu chlorowodorowego z metalem)

          − opisuje sposób identyfikowania gazów: wodoru, tlenu, tlenku węgla(IV)

          • wymienia źródła, rodzaje i skutki zanieczyszczeń powietrza
          • wymienia niektóre sposoby postępowania pozwalające chronić powietrze przed zanieczyszczeniami

          – definiuje pojęcia reakcje egzo- i endoenergetyczne

          Uczeń:

          – określa, które składniki powietrza są stałe, a które zmienne

          – wykonuje obliczenia dotyczące zawartości procentowej substancji występujących w powietrzu

          – wykrywa obecność tlenku węgla(IV)

          – opisuje właściwości tlenku węgla(II)

          – wyjaśnia rolę procesu fotosyntezy w naszym życiu

          – podaje przykłady substancji szkodliwych dla środowiska przyrodniczego

          – wyjaśnia, skąd się biorą kwaśne opady

          – określa zagrożenia wynikające z efektu cieplarnianego, dziury ozonowej, kwaśnych opadów

          – proponuje sposoby zapobiegania powiększaniu się dziury ozonowej i ograniczenia powstawania kwaśnych opadów

          – projektuje doświadczenia, w których otrzyma tlen, tlenek węgla(IV), wodór

          – projektuje doświadczenia, w których zbada właściwości tlenu, tlenku węgla(IV), wodoru

          – zapisuje słownie przebieg różnych rodzajów reakcji chemicznych

          – podaje przykłady różnych typów reakcji chemicznych

          – wykazuje obecność pary wodnej w powietrzu

          – omawia sposoby otrzymywania wodoru

          – podaje przykłady reakcji egzo- i endoenergetycznych

          – zalicza przeprowadzone na lekcjach reakcje do egzo- lub endoenergetycznych

          Uczeń:

          – otrzymuje tlenek węgla(IV) w reakcji węglanu wapnia z kwasem chlorowodorowym

          – wymienia różne sposoby otrzymywania tlenu, tlenku węgla(IV), wodoru

          – projektuje doświadczenia dotyczące powietrza i jego składników

          – uzasadnia, na podstawie reakcji magnezu z tlenkiem węgla(IV), że tlenek węgla(IV) jest związkiem chemicznym węgla i tlenu

          – uzasadnia, na podstawie reakcji magnezu z parą wodną, że woda jest związkiem chemicznym tlenu i wodoru

          – planuje sposoby postępowania umożliwiające ochronę powietrza przed zanieczyszczeniami

          – identyfikuje substancje na podstawie schematów reakcji chemicznych

          • wykazuje zależność między rozwojem cywilizacji a występowaniem zagrożeń, np. podaje przykłady dziedzin życia, których rozwój powoduje negatywne skutki dla środowiska przyrodniczego

           

           

          Ocenę celującą otrzymuje uczeń, który opanował wszystkie treści z podstawy programowej oraz rozwiązuje zadania o wysokim stopniu trudności.

           

          Dział 3. Atomy i cząsteczki

           

           

          Ocena dopuszczająca

          [1]

          Ocena dostateczna

          [1 + 2]

          Ocena dobra

          [1 + 2 + 3]

          Ocena bardzo dobra/ CELUJĄCA

          [1 + 2 + 3 + 4]

          Uczeń:

          – definiuje pojęcie materia

          – definiuje pojęcie dyfuzji

          – opisuje ziarnistą budowę materii

          – opisuje, czym atom różni się od cząsteczki

          – definiuje pojęcia: jednostka masy atomowej, masa atomowa, masa cząsteczkowa

          – oblicza masę cząsteczkową prostych związków chemicznych

          – opisuje i charakteryzuje skład atomu pierwiastka chemicznego (jądro – protony i neutrony, powłoki elektronowe – elektrony)

          – wyjaśnia, co to są nukleony

          – definiuje pojęcie elektrony walencyjne

          – wyjaśnia, co to są liczba atomowa, liczba masowa

          – ustala liczbę protonów, elektronów, neutronów w atomie danego pierwiastka chemicznego, gdy znane są liczby atomowa i masowa

          – podaje, czym jest konfiguracja elektronowa

          – definiuje pojęcie izotop

          – dokonuje podziału izotopów

          – wymienia najważniejsze dziedziny życia, w których mają zastosowanie izotopy

          – opisuje układ okresowy pierwiastków chemicznych

          – podaje treść prawa okresowości

          – podaje, kto jest twórcą układu okresowego pierwiastków chemicznych

          – odczytuje z układu okresowego podstawowe informacje o pierwiastkach chemicznych

          – określa rodzaj pierwiastków (metal, niemetal) i podobieństwo właściwości pierwiastków w grupie

          Uczeń:

          – planuje doświadczenie potwierdzające

          ziarnistość budowy materii

          – wyjaśnia zjawisko dyfuzji

          – podaje założenia teorii atomistyczno-cząsteczkowej budowy materii

          – oblicza masy cząsteczkowe

          – opisuje pierwiastek chemiczny jako zbiór atomów o danej liczbie atomowej Z

          – wymienia rodzaje izotopów

          – wyjaśnia różnice w budowie atomów izotopów wodoru

          – wymienia dziedziny życia, w których stosuje się izotopy

          – korzysta z układu okresowego pierwiastków chemicznych

          – wykorzystuje informacje odczytane z układu okresowego pierwiastków chemicznych

          – podaje maksymalną liczbę elektronów na poszczególnych powłokach (K, L, M)

          – zapisuje konfiguracje elektronowe

          – rysuje modele atomów pierwiastków chemicznych

          – określa, jak zmieniają się niektóre właściwości pierwiastków w grupie i okresie

           

          Uczeń:

          – wyjaśnia różnice między pierwiastkiem a związkiem chemicznym na podstawie założeń teorii atomistyczno-cząsteczkowej budowy materii

          – oblicza masy cząsteczkowe związków chemicznych

          – definiuje pojęcie masy atomowej jako średniej mas atomów danego pierwiastka, z uwzględnieniem jego składu izotopowego

          – wymienia zastosowania różnych izotopów

          – korzysta z informacji zawartych w układzie okresowym pierwiastków chemicznych

          – oblicza maksymalną liczbę elektronów

          w powłokach

          – zapisuje konfiguracje elektronowe

          – rysuje uproszczone modele atomów

          – określa zmianę właściwości pierwiastków w grupie i okresie

           

          Uczeń:

          – wyjaśnia związek między podobieństwami właściwości pierwiastków chemicznych zapisanych w tej samej grupie układu okresowego a budową ich atomów i liczbą elektronów walencyjnych

          − wyjaśnia, dlaczego masy atomowe podanych pierwiastków chemicznych w układzie okresowym nie są liczbami całkowitymi

           

           

          Ocenę celującą otrzymuje uczeń, który opanował wszystkie treści z podstawy programowej oraz rozwiązuje zadania o wysokim stopniu trudności.

           

          Dział 4. Łączenie się atomów. Równania reakcji chemicznych

           

          Ocena dopuszczająca

          [1]

          Ocena dostateczna

          [1 + 2]

          Ocena dobra

          [1 + 2 + 3]

          Ocena bardzo dobra

          [1 + 2 + 3 + 4]

          Uczeń:

          – wymienia typy wiązań chemicznych

          – podaje definicje: wiązania kowalencyjnego niespolaryzowanego, wiązania kowalencyjnego spolaryzowanego, wiązania jonowego

          – definiuje pojęcia: jon, kation, anion

          – definiuje pojęcie elektroujemność

          – posługuje się symbolami pierwiastków chemicznych

          – podaje, co występuje we wzorze elektronowym

          – odróżnia wzór sumaryczny od wzoru

          strukturalnego

          – zapisuje wzory sumaryczne i strukturalne cząsteczek

          – definiuje pojęcie wartościowość

          – podaje wartościowość pierwiastków chemicznych w stanie wolnym

          – odczytuje z układu okresowego maksymalną wartościowość pierwiastków chemicznych względem wodoru grup 1., 2. i 13.−17.

          – wyznacza wartościowość pierwiastków chemicznych na podstawie wzorów sumarycznych

          – zapisuje wzory sumaryczny i strukturalny cząsteczki związku dwupierwiastkowego na podstawie wartościowości pierwiastków chemicznych

          – określa na podstawie wzoru liczbę atomów pierwiastków w związku chemicznym

          – interpretuje zapisy (odczytuje ilościowo i jakościowo proste zapisy), np.: H2, 2H, 2H2 itp.

          – ustala na podstawie wzoru sumarycznego nazwę prostych dwupierwiastkowych związków chemicznych

          – ustala na podstawie nazw wzory sumaryczne prostych dwupierwiastkowych związków chemicznych

          – rozróżnia podstawowe rodzaje reakcji chemicznych

          – wskazuje substraty i produkty reakcji chemicznej

          – podaje treść prawa zachowania masy

          – podaje treść prawa stałości składu

          związku chemicznego

          – przeprowadza proste obliczenia z wykorzystaniem prawa zachowania

          Uczeń:

          – opisuje rolę elektronów zewnętrznej powłoki w łączeniu się atomów

          – odczytuje elektroujemność pierwiastków chemicznych

          – opisuje sposób powstawania jonów

          – określa rodzaj wiązania w prostych  przykładach cząsteczek

          − podaje przykłady substancji o wiązaniu kowalencyjnym i substancji o wiązaniu jonowym

          – przedstawia tworzenie się wiązań chemicznych kowalencyjnego i jonowego dla prostych przykładów

          – określa wartościowość na podstawie układu okresowego pierwiastków

          – zapisuje wzory związków chemicznych na podstawie podanej wartościowości lub nazwy pierwiastków chemicznych

          – podaje nazwę związku chemicznego na podstawie wzoru

          – określa wartościowość pierwiastków w związku chemicznym

          – zapisuje wzory cząsteczek, korzystając z modeli

          – wyjaśnia znaczenie współczynnika stechiometrycznego i indeksu stechiometrycznego

          – wyjaśnia pojęcie równania reakcji chemicznej

          – odczytuje proste równania reakcji chemicznych

          – zapisuje równania reakcji chemicznych

          − dobiera współczynniki w równaniach reakcji chemicznych

           

          Uczeń:

          – określa typ wiązania chemicznego w podanym przykładzie

          – wyjaśnia na podstawie budowy atomów, dlaczego gazy szlachetne są bardzo mało aktywne chemicznie

          – wyjaśnia różnice między typami wiązań chemicznych

          – opisuje powstawanie wiązań kowalencyjnych dla wymaganych przykładów

          – opisuje mechanizm powstawania wiązania jonowego

          – opisuje, jak wykorzystać elektroujemność do określenia rodzaju wiązania chemicznego w cząsteczce

          – wykorzystuje pojęcie wartościowości

          – odczytuje z układu okresowego wartościowość pierwiastków chemicznych grup 1., 2. i 13.−17. (względem wodoru, maksymalną względem tlenu)

          – nazywa związki chemiczne na podstawie wzorów sumarycznych i zapisuje wzory na podstawie ich nazw

          – zapisuje i odczytuje równania reakcji chemicznych (o większym stopniu trudności)

          – przedstawia modelowy schemat równania reakcji chemicznej

          – rozwiązuje zadania na podstawie prawa zachowania masy i prawa stałości składu związku chemicznego

          – dokonuje prostych obliczeń stechiometrycznych

          Uczeń:

          – wykorzystuje pojęcie elektroujemności do określania rodzaju wiązania w podanych substancjach

          – uzasadnia i udowadnia doświadczalnie, że masa substratów jest równa masie produktów

          – rozwiązuje trudniejsze zadania dotyczące poznanych praw (zachowania masy, stałości składu związku chemicznego)

          – wskazuje podstawowe różnice między wiązaniami kowalencyjnym a jonowym oraz kowalencyjnym niespolaryzowanym a kowalencyjnym spolaryzowanym

          – opisuje zależność właściwości związku chemicznego od występującego w nim wiązania chemicznego

          – porównuje właściwości związków kowalencyjnych i jonowych (stan skupienia, rozpuszczalność w wodzie, temperatury topnienia i wrzenia, przewodnictwo ciepła i elektryczności)

          – zapisuje i odczytuje równania reakcji chemicznych o dużym stopniu trudności

          – wykonuje obliczenia stechiometryczne

           

           

          Dział 5. Woda i roztwory wodne

           

          Ocena dopuszczająca

          [1]

          Ocena dostateczna

          [1 + 2]

          Ocena dobra

          [1 + 2 + 3]

          Ocena bardzo dobra/ celująca

          [1 + 2 + 3 + 4]

          Uczeń:

          – chaakteryzuje rodzaje wód występujących w przyrodzie

          – podaje, na czym polega obieg wody w przyrodzie

          – podaje przykłady źródeł zanieczyszczenia wód

          – wymienia niektóre skutki zanieczyszczeń oraz sposoby walki z nimi

          – wymienia stany skupienia wody

          – określa, jaką wodę nazywa się wodą destylowaną

          – nazywa przemiany stanów skupienia wody

          – opisuje właściwości wody

          – zapisuje wzory sumaryczny i strukturalny cząsteczki wody

          – definiuje pojęcie dipol

          – identyfikuje cząsteczkę wody jako dipol

          – wyjaśnia podział substancji na dobrze rozpuszczalne, średnio rozpuszczalne oraz trudno rozpuszczalne w wodzie

          − podaje przykłady substancji, które rozpuszczają się i nie rozpuszczają się w wodzie

          – wyjaśnia pojęcia: rozpuszczalnik i substancja rozpuszczana

          – projektuje doświadczenie dotyczące rozpuszczalności różnych substancji w wodzie

          – definiuje pojęcie rozpuszczalność

          – wymienia czynniki, które wpływają na rozpuszczalność substancji

           

           

          Uczeń:

          – opisuje budowę cząsteczki wody

          – wyjaśnia, co to jest cząsteczka polarna

          – wymienia właściwości wody zmieniające się pod wpływem zanieczyszczeń

          – planuje doświadczenie udowadniające, że woda: z sieci wodociągowej i naturalnie występująca w przyrodzie są mieszaninami

          – proponuje sposoby racjonalnego gospodarowania wodą

          – tłumaczy, na czym polegają procesy mieszania i rozpuszczania

          – określa, dla jakich substancji woda jest dobrym rozpuszczalnikiem

          – charakteryzuje substancje ze względu na ich rozpuszczalność w wodzie

          – planuje doświadczenia wykazujące wpływ różnych czynników na szybkość rozpuszczania substancji stałych w wodzie

          – porównuje rozpuszczalność różnych substancji w tej samej temperaturze

          – oblicza ilość substancji, którą można rozpuścić w określonej objętości wody w podanej temperaturze

          – podaje przykłady substancji, które rozpuszczają się w wodzie, tworząc roztwory właściwe

          – podaje przykłady substancji, które nie rozpuszczają się w wodzie, tworząc koloidy lub zawiesiny

          – wskazuje różnice między roztworem właściwym a zawiesiną,

           roztworami:nasyconym a nienasyconym

          Uczeń:

          – wyjaśnia, na czym polega tworzenie wiązania kowalencyjnego spolaryzowanego w cząsteczce wody

          – wyjaśnia budowę polarną cząsteczki wody

          – określa właściwości wody wynikające z jej budowy polarnej

          – przewiduje zdolność różnych substancji do rozpuszczania się w wodzie

          – przedstawia za pomocą modeli proces rozpuszczania w wodzie substancji o budowie polarnej, np. chlorowodoru

          – podaje rozmiary cząstek substancji wprowadzonych do wody i znajdujących się w roztworze właściwym, koloidzie, zawiesinie

          – wykazuje doświadczalnie wpływ różnych czynników na szybkość rozpuszczania substancji stałej w wodzie

          – posługuje się wykresem rozpuszczalności

          – wykonuje obliczenia z wykorzystaniem wykresu rozpuszczalności

          – oblicza masę wody, znając masę roztworu i jego stężenie procentowe

          – prowadzi obliczenia z wykorzystaniem pojęcia gęstości

          – podaje sposoby zmniejszenia lub zwiększenia stężenia roztworu

          – oblicza stężenie procentowe roztworu powstałego przez zagęszczenie i rozcieńczenie

          roztworu

          – oblicza stężenie procentowe roztworu nasyconego w danej temperaturze (z wykorzystaniem wykresu

          Uczeń:

          – proponuje doświadczenie udowadniające, że woda jest związkiem wodoru i tlenu

          – określa wpływ ciśnienia atmosferycznego na wartość temperatury wrzenia wody

          – porównuje rozpuszczalność w wodzie związków kowalencyjnych i jonowych

          – wykazuje doświadczalnie, czy roztwór jest nasycony, czy nienasycony

          – rozwiązuje z wykorzystaniem gęstości zadania rachunkowe dotyczące stężenia procentowego

          – oblicza rozpuszczalność substancji w danej temperaturze, znając stężenie procentowe jej roztworu nasyconego w tej temperaturze

          • oblicza stężenie roztworu powstałego po zmieszaniu roztworów tej samej substancji o różnych stężeniach

           

          Ocenę celującą otrzymuje uczeń, który opanował wszystkie treści z podstawy programowej oraz rozwiązuje zadania o wysokim stopniu trudności.

           

           

          Dział 6. Tlenki i wodorotlenki

           

          Ocena dopuszczająca

          [1]

          Ocena dostateczna

          [1 + 2]

          Ocena dobra

          [1 + 2 + 3]

          Ocena bardzo dobra/ Celujaca

          [1 + 2 + 3 + 4]

          Uczeń:

          – definiuje pojęcie katalizator

          – definiuje pojęcie tlenek

          – podaje podział tlenków na tlenki metali i tlenki niemetali

          – zapisuje równania reakcji otrzymywania tlenków metali i tlenków niemetali

          – wymienia zasady BHP dotyczące pracy z zasadami

          – definiuje pojęcia wodorotlenek i zasada

          – odczytuje z tabeli rozpuszczalności, czy wodorotlenek jest rozpuszczalny w wodzie czy też nie

          – opisuje budowę wodorotlenków

          – zna wartościowość grupy wodorotlenowej

          – rozpoznaje wzory wodorotlenków

          – zapisuje wzory sumaryczne wodorotlenków: NaOH, KOH, Ca(OH)2, Al(OH)3, Cu(OH)2

          – opisuje właściwości oraz zastosowania wodorotlenków: sodu, potasu i wapnia

          – łączy nazwy zwyczajowe (wapno palone i wapno gaszone) z nazwami systematycznymi tych związków chemicznych

          – definiuje pojęcia: elektrolit, nieelektrolit

          − definiuje pojęcia: dysocjacja elektrolityczna (jonowa), wskaźnik

           

          Uczeń:

          – podaje sposoby otrzymywania tlenków

          – opisuje właściwości i zastosowania wybranych tlenków

          – podaje wzory i nazwy wodorotlenków

          – wymienia wspólne właściwości zasad i wyjaśnia, z czego one wynikają

          – wymienia dwie główne metody otrzymywania wodorotlenków

          – zapisuje równania reakcji otrzymywania wodorotlenku sodu, potasu i wapnia

          – wyjaśnia pojęcia woda wapienna, wapno palone i wapno gaszone

          – odczytuje proste równania dysocjacji elektrolitycznej (jonowej) zasad

          – definiuje pojęcie odczyn zasadowy

          – bada odczyn

          -zapis uje obserwacje do przeprowadzanych na lekcji doświadczeń

          • – wymienia rodzaje odczynów roztworów
          • – podaje barwy wskaźników w roztworze o podanym odczynie
          • – wyjaśnia, na czym polega dysocjacja elektrolityczna (jonowa) zasad
          • – zapisuje równania dysocjacji zasad.

          Uczeń:

          – wyjaśnia pojęcia wodorotlenek i zasada

          – wymienia przykłady wodorotlenków i zasad

          – wyjaśnia, dlaczego podczas pracy z zasadami należy zachować szczególną ostrożność

          – wymienia poznane tlenki metali, z których otrzymać zasady

          – zapisuje równania reakcji otrzymywania wybranego wodorotlenku

          – planuje doświadczenia, w których wyniku można otrzymać wodorotlenki sodu, potasu lub wapnia

          – planuje sposób otrzymywania wodorotlenków nierozpuszczalnych w wodzie

          – zapisuje i odczytuje równania dysocjacji elektrolitycznej (jonowej) zasad

          – określa odczyn roztworu zasadowego i uzasadnia to

          – opisuje doświadczenia przeprowadzane na lekcjach (schemat, obserwacje, wniosek)

          – opisuje zastosowania wskaźników

          – planuje doświadczenie, które umożliwi zbadanie odczynu produktów używanych w życiu codziennym

          Uczeń:

          – zapisuje wzór sumaryczny wodorotlenku dowolnego metalu

          – planuje doświadczenia, w których wyniku można otrzymać różne wodorotlenki, także praktycznie nierozpuszczalne w wodzie

          – zapisuje równania reakcji otrzymywania różnych wodorotlenków

          – identyfikuje wodorotlenki na podstawie podanych informacji

          • odczytuje równania reakcji chemicznych

           

          Ocenę Celującą otrzymuje uczeń, który opanował wszystkie treści z podstawy programowej oraz rozwiązuje zadania o wysokim stopniu trudności.

           

           

           

            KLASA 8.

          VII. Kwasy

           

          Ocena dopuszczająca

          [1]

          Ocena dostateczna

          [1 + 2]

          Ocena dobra

          [1 + 2 + 3]

          Ocena bardzo dobra/ CELUJĄCA

          [1 + 2 + 3 + 4]

          Uczeń:

          • wymienia zasady bhp dotyczące obchodzenia się z kwasami
          • zalicza kwasy do elektrolitów
          • definiuje pojęcie kwasy zgodnie z teorią Arrheniusa
          • opisuje budowę kwasów
          • zapisuje wzory sumaryczne kwasów: HCl, H2S, H2SO4, H2SO3, HNO3, H2CO3, H3PO4
          • zapisuje wzory strukturalne kwasów beztlenowych
          • podaje nazwy poznanych kwasów
          • wyjaśnia, jak można otrzymać np. kwas chlorowodorowy, siarkowy(IV)
          • wyjaśnia, co to jest tlenek kwasowy
          • opisuje właściwości kwasów, np.: chlorowodorowego, azotowego(V) i siarkowego(VI)
          • stosuje zasadę rozcieńczania kwasów
          • opisuje podstawowe zastosowania kwasów: chlorowodorowego, azotowego(V) i siarkowego(VI)
          • wyjaśnia, na czym polega dysocjacja jonowa (elektrolityczna) kwasów
          • definiuje pojęcia: jon, kation i anion
          • zapisuje równania reakcji dysocjacji jonowej kwasów (proste przykłady)
          • wymienia rodzaje odczynu roztworu
          • wymienia poznane wskaźniki
          • określa zakres pH i barwy wskaźników dla poszczególnych odczynów
          • rozróżnia doświadczalnie odczyny roztworów za pomocą wskaźników
          • wyjaśnia pojęcie kwaśne opady

           

          Uczeń:

          • udowadnia, dlaczego w nazwie danego kwasu pojawia się wartościowość
          • zapisuje wzory strukturalne poznanych kwasów
          • wymienia metody otrzymywania kwasów tlenowych i kwasów beztlenowych
          • zapisuje równania reakcji otrzymywania poznanych kwasów
          • wyjaśnia pojęcie tlenek kwasowy
          • wskazuje przykłady tlenków kwasowych
          • opisuje właściwości poznanych kwasów
          • opisuje zastosowania poznanych kwasów
          • wyjaśnia pojęcie dysocjacja jonowa
          • zapisuje wybrane równania reakcji dysocjacji jonowej kwasów
          • nazywa kation H+ i aniony reszt kwasowych
          • określa odczyn roztworu (kwasowy)
          • wymienia wspólne właściwości kwasów
          • wyjaśnia, z czego wynikają wspólne właściwości kwasów
          • zapisuje obserwacje z przeprowadzanych doświadczeń
          • posługuje się skalą pH
          • bada odczyn i pH roztworu
          • wyjaśnia, jak powstają kwaśne opady
          • podaje przykłady skutków kwaśnych opadów

           

          • -wskazuje wodór i resztę kwasową we wzorze kwasu
          • wyznacza wartościowość reszty kwasowej

          Uczeń:

          • zapisuje równania reakcji otrzymywania wskazanego kwasu
          • wyjaśnia, dlaczego podczas pracy ze stężonymi roztworami kwasów należy zachować szczególną ostrożność
          • projektuje doświadczenia, w wyniku których można otrzymać omawiane na lekcjach kwasy
          • wymienia poznane tlenki kwasowe
          • wyjaśnia zasadę bezpiecznego rozcieńczania stężonego roztworu kwasu siarkowego(VI)
          • planuje doświadczalne wykrycie białka w próbce żywności (np.: w serze, mleku, jajku)
          • opisuje reakcję ksantoproteinową
          • zapisuje i odczytuje równania reakcji dysocjacji jonowej (elektrolitycznej) kwasów
          • opisuje doświadczenia przeprowadzane na lekcjach (schemat, obserwacje, wniosek)
          • podaje przyczyny odczynu roztworów: kwasowego, zasadowego, obojętnego
          • interpretuje wartość pH w ujęciu jakościowym (odczyny: kwasowy, zasadowy, obojętny)
          • opisuje zastosowania wskaźników
          • planuje doświadczenie, które pozwala zbadać pH produktów występujących w życiu codziennym

           

          • analizuje proces powstawania i skutki kwaśnych opadów
          • proponuje niektóre sposoby ograniczenia powstawania kwaśnych opadów

          Uczeń:

          • zapisuje wzór strukturalny kwasu nieorganicznego o podanym wzorze sumarycznym
          • nazywa dowolny kwas tlenowy (określenie wartościowości pierwiastków chemicznych, uwzględnienie ich w nazwie)
          • projektuje i przeprowadza doświadczenia, w których wyniku można otrzymać kwasy
          • identyfikuje kwasy na podstawie podanych informacji
          • odczytuje równania reakcji chemicznych
          • rozwiązuje zadania obliczeniowe o wyższym stopniu trudności
          • proponuje sposoby ograniczenia powstawania kwaśnych opadów
          • wyjaśnia pojęcie skala pH

           

          Ocenę celującą otrzymuje uczeń, który opanował wszystkie treści z podstawy programowej oraz rozwiązuje zadania o wysokim stopniu trudności. 
           

          VIII. Sole

           

          Ocena dopuszczająca

          [1]

          Ocena dostateczna

          [1 + 2]

          Ocena dobra

          [1 + 2 + 3]

          Ocena bardzo dobra/ CELUJĄCA

          [1 + 2 + 3 + 4]

          Uczeń:

          • opisuje budowę soli
          • tworzy i zapisuje wzory sumaryczne soli (np. chlorków, siarczków)
          • wskazuje metal i resztę kwasową we wzorze soli
          • tworzy i zapisuje wzory sumaryczne soli na podstawie ich nazw (np. wzory soli kwasów: chlorowodorowego, siarkowodorowego i metali, np. sodu, potasu i wapnia)
          • wskazuje wzory soli wśród wzorów różnych związków chemicznych
          • dzieli sole ze względu na ich rozpuszczalność w wodzie
          • opisuje sposób otrzymywania soli trzema podstawowymi metodami (kwas + zasada, metal + kwas, tlenek metalu + kwas)
          • zapisuje cząsteczkowo równania reakcji otrzymywania soli (proste przykłady)
          • definiuje pojęcia reakcja zobojętniania i reakcja strąceniowa
          • odróżnia zapis cząsteczkowy od zapisu jonowego równania reakcji chemiczne
          • podaje przykłady zastosowań najważniejszych soli

          Uczeń:

          • wymienia cztery najważniejsze sposoby otrzymywania soli
          • podaje nazwy i wzory soli (typowe przykłady)
          • zapisuje równania reakcji zobojętniania w formach: cząsteczkowej, jonowej oraz jonowej skróconej
          • podaje nazwy jonów powstałych w wyniku dysocjacji jonowej soli
          • odczytuje równania reakcji otrzymywania soli (proste przykłady)
          • korzysta z tabeli rozpuszczalności soli i wodorotlenków w wodzie
          • zapisuje równania reakcji otrzymywania soli (reakcja strąceniowa) w formach cząsteczkowej i jonowej (proste przykłady)
          • zapisuje i odczytuje wybrane równania reakcji dysocjacji jonowej soli
          • dzieli metale ze względu na ich aktywność chemiczną (szereg aktywności metali)
          • opisuje sposoby zachowania się metali w reakcji z kwasami (np. miedź i magnez w reakcji z kwasem chlorowodorowym)
          • zapisuje obserwacje z doświadczeń przeprowadzanych na lekcji

          – wymienia zastosowania najważniejszych soli

          Uczeń:

          • tworzy i zapisuje nazwy i wzory soli: chlorków, siarczków, azotanów(V), siarczanów(IV), siarczanów(VI), węglanów, fosforanów(V) (ortofosforanów(V))
          • zapisuje i odczytuje równania dysocjacji jonowej (elektrolitycznej) soli
          • otrzymuje sole doświadczalnie
          • wyjaśnia przebieg reakcji zobojętniania i reakcji strąceniowej
          • zapisuje równania reakcji otrzymywania soli
          • ustala, korzystając z szeregu aktywności metali, które metale reagują z kwasami według schematu: metal + kwas ® sól + wodór
          • projektuje i przeprowadza reakcję zobojętniania (HCl + NaOH)
          • swobodnie posługuje się tabelą rozpuszczalności soli i wodorotlenków w wodzie
          • projektuje doświadczenia pozwalające otrzymać substancje trudno rozpuszczalne i praktycznie nierozpuszczalne (sole i wodorotlenki) w reakcjach strąceniowych
          • zapisuje odpowiednie równania reakcji w formie cząsteczkowej i jonowej (reakcje otrzymywania substancji trudno rozpuszczalnych i praktycznie nierozpuszczalnych w reakcjach strąceniowych)
          • podaje przykłady soli występujących w przyrodzie
          • wymienia zastosowania soli
          • opisuje doświadczenia przeprowadzane na lekcjach (schemat, obserwacje, wniosek)

          Uczeń:

          • wymienia metody otrzymywania soli
          • przewiduje, czy zajdzie dana reakcja chemiczna (poznane metody, tabela rozpuszczalności soli i wodorotlenków w wodzie, szereg aktywności metali)
          • zapisuje i odczytuje równania reakcji otrzymywania dowolnej soli
          • wyjaśnia, jakie zmiany zaszły w odczynie roztworów poddanych reakcji zobojętniania
          • proponuje reakcję tworzenia soli trudno rozpuszczalnej i praktycznie nierozpuszczalnej
          • przewiduje wynik reakcji strąceniowej
          • identyfikuje sole na podstawie podanych informacji
          • podaje zastosowania reakcji strąceniowych
          • projektuje i przeprowadza doświadczenia dotyczące otrzymywania soli
          • przewiduje efekty zaprojektowanych doświadczeń dotyczących otrzymywania soli (różne metody)
          • opisuje zaprojektowane doświadczenia

           

          Ocenę celującą otrzymuje uczeń, który opanował wszystkie treści z podstawy programowej oraz rozwiązuje zadania o wysokim stopniu trudności. 

           

          IX. Związki węgla z wodorem

           

          Ocena dopuszczająca

          [1]

          Ocena dostateczna

          [1 + 2]

          Ocena dobra

          [1 + 2 + 3]

          Ocena bardzo dobra/ CELUJĄCA

          [1 + 2 + 3 + 4]

          Uczeń:

          • wyjaśnia pojęcie związki organiczne
          • podaje przykłady związków chemicznych zawierających węgiel
          • wymienia naturalne źródła węglowodorów
          • wymienia nazwy produktów destylacji ropy naftowej i podaje przykłady ich zastosowania
          • stosuje zasady bhp w pracy z gazem ziemnym oraz produktami przeróbki ropy naftowej
          • definiuje pojęcie węglowodory
          • definiuje pojęcie szereg homologiczny
          • definiuje pojęcia: węglowodory nasycone, węglowodory nienasycone, alkany, alkeny, alkiny
          • zalicza alkany do węglowodorów nasyconych, a alkeny i alkiny – do nienasyconych
          • zapisuje wzory sumaryczne: alkanów, alkenów i alkinów o podanej liczbie atomów węgla
          • podaje nazwy systematyczne alkanów (do pięciu atomów węgla w cząsteczce)
          • podaje wzory ogólne: alkanów, alkenów i alkinów
          • podaje zasady tworzenia nazw alkenów i alkinów
          • przyporządkowuje dany węglowodór do odpowiedniego szeregu homologicznego
          • opisuje budowę i występowanie metanu
          • opisuje właściwości fizyczne i chemiczne metanu, etanu
          • wyjaśnia, na czym polegają spalanie całkowite i spalanie niecałkowite
          • zapisuje równania reakcji spalania całkowitego i spalania niecałkowitego metanu, etanu
          • opisuje najważniejsze właściwości etenu i etynu

           

          Uczeń:

          • wyjaśnia pojęcie szereg homologiczny
          • tworzy nazwy alkenów i alkinów na podstawie nazw odpowiednich alkanów
          • zapisuje wzory: sumaryczne, strukturalne i półstrukturalne (grupowe); podaje nazwy: alkanów, alkenów i alkinów
          • buduje model cząsteczki: metanu, etenu, etynu
          • wyjaśnia różnicę między spalaniem całkowitym a spalaniem niecałkowitym
          • opisuje właściwości fizyczne i chemiczne (spalanie) alkanów (metanu, etanu) oraz etenu i etynu
          • zapisuje i odczytuje równania reakcji spalania metanu, etanu, przy dużym i małym dostępie tlenu
          • pisze równania reakcji spalania etenu i etynu
          • porównuje budowę etenu i etynu
          • wyjaśnia, na czym polegają reakcje przyłączania i polimeryzacji
          • opisuje właściwości i niektóre zastosowania polietylenu
          • wyjaśnia, jak można doświadczalnie odróżnić węglowodory nasycone od węglowodorów nienasyconych, np. metan od etenu czy etynu
          • wyjaśnia, od czego zależą właściwości węglowodorów
          • wykonuje proste obliczenia dotyczące węglowodorów
          • podaje obserwacje do wykonywanych na lekcji doświadczeń

          Uczeń:

          • tworzy wzory ogólne alkanów, alkenów, alkinów (na podstawie wzorów kolejnych związków chemicznych w danym szeregu homologicznym)
          • proponuje sposób doświadczalnego wykrycia produktów spalania węglowodorów
          • zapisuje równania reakcji spalania alkanów przy dużym i małym dostępie tlenu
          • zapisuje równania reakcji spalania alkenów i alkinów
          • zapisuje równania reakcji otrzymywania etynu
          • odczytuje podane równania reakcji chemicznej
          • zapisuje równania reakcji etenu i etynu z bromem, polimeryzacji etenu
          • opisuje rolę katalizatora w reakcji chemicznej
          • wyjaśnia zależność między długością łańcucha węglowego a właściwościami fizycznymi alkanów (np. stanem skupienia, lotnością, palnością, gęstością, temperaturą topnienia i wrzenia)
          • wyjaśnia, co jest przyczyną większej reaktywności węglowodorów nienasyconych w porównaniu z węglowodorami nasyconymi
          • opisuje właściwości i zastosowania polietylenu
          • projektuje doświadczenie chemiczne umożliwiające odróżnienie węglowodorów nasyconych od węglowodorów nienasyconych
          • opisuje przeprowadzane doświadczenia chemiczne
          • wykonuje obliczenia związane z węglowodorami
          • wyszukuje informacje na temat zastosowań alkanów, etenu i etynu; wymienia je
          • zapisuje równanie reakcji polimeryzacji etenu

          Uczeń:

          • analizuje właściwości węglowodorów
          • porównuje właściwości węglowodorów nasyconych i węglowodorów nienasyconych
          • wyjaśnia zależność między długością łańcucha węglowego a właściwościami fizycznymi alkanów
          • opisuje wpływ wiązania wielokrotnego w cząsteczce węglowodoru na jego reaktywność
          • zapisuje równania reakcji przyłączania (np. bromowodoru, wodoru, chloru) do węglowodorów zawierających wiązanie wielokrotne
          • projektuje doświadczenia chemiczne dotyczące węglowodorów
          • projektuje i przeprowadza doświadczenie chemiczne umożliwiające odróżnienie węglowodorów nasyconych od węglowodorów nienasyconych
          • stosuje zdobytą wiedzę do rozwiązywania zadań obliczeniowych o wysokim stopniu trudności
          • analizuje znaczenie węglowodorów w życiu codziennym

           

           

          Ocenę celującą otrzymuje uczeń, który opanował wszystkie treści z podstawy programowej oraz rozwiązuje zadania o wysokim stopniu trudności. 

          X. Pochodne węglowodorów

           

          Ocena dopuszczająca

          [1]

          Ocena dostateczna

          [1 + 2]

          Ocena dobra

          [1 + 2 + 3]

          Ocena bardzo dobra/ CELUJĄCA

          [1 + 2 + 3 + 4]

          Uczeń:

          • dowodzi, że alkohole, kwasy karboksylowe, estry i aminokwasy są pochodnymi węglowodorów
          • opisuje budowę pochodnych węglowodorów (grupa węglowodorowa + grupa funkcyjna)
          • wymienia pierwiastki chemiczne wchodzące w skład pochodnych węglowodorów
          • zalicza daną substancję organiczną do odpowiedniej grupy związków chemicznych
          • wyjaśnia, co to jest grupa funkcyjna
          • zaznacza grupy funkcyjne w alkoholach, kwasach karboksylowych, estrach, aminokwasach; podaje ich nazwy
          • zapisuje wzory ogólne alkoholi, kwasów karboksylowych i estrów
          • dzieli alkohole na monohydroksylowe i polihydroksylowe
          • zapisuje wzory sumaryczne i rysuje wzory półstrukturalne (grupowe), strukturalne alkoholi monohydroksylowych o łańcuchach prostych zawierających do trzech atomów węgla w cząsteczce
          • wyjaśnia, co to są nazwy zwyczajowe i nazwy systematyczne
          • tworzy nazwy systematyczne alkoholi monohydroksylowych o łańcuchach prostych zawierających do trzech atomów węgla w cząsteczce, podaje zwyczajowe (metanolu, etanolu)
          • rysuje wzory półstrukturalne (grupowe), strukturalne kwasów monokarboksylowych o łańcuchach prostych zawierających do dwóch atomów węgla w cząsteczce; podaje ich nazwy systematyczne i zwyczajowe (kwasu metanowego i kwasu etanowego)
          • zaznacza resztę kwasową we wzorze kwasu karboksylowego
          • opisuje najważniejsze właściwości metanolu, etanolu i glicerolu oraz kwasów etanowego i metanowego
          • bada właściwości fizyczne glicerolu
          • zapisuje równanie reakcji spalania metanolu
          • opisuje podstawowe zastosowania etanolu i kwasu etanowego
          • dzieli kwasy karboksylowe na nasycone i nienasycone
          • wymienia najważniejsze kwasy tłuszczowe
          • opisuje najważniejsze właściwości długołańcuchowych kwasów karboksylowych (stearynowego i oleinowego)
          • wymienia związki chemiczne, które są substratami reakcji estryfikacji
          • definiuje pojęcie estry
          • wymienia przykłady występowania estrów w przyrodzie
          • opisuje zagrożenia związane z alkoholami (metanol, etanol)
          • wśród poznanych substancji wskazuje te, które mają szkodliwy wpływ na organizm
          • omawia budowę i właściwości aminokwasów (na przykładzie glicyny)
          • podaje przykłady występowania aminokwasów

           

          Uczeń:

          • zapisuje nazwy i wzory omawianych grup funkcyjnych
          • wyjaśnia, co to są alkohole polihydroksylowe
          • zapisuje wzory i podaje nazwy alkoholi monohydroksylowych o łańcuchach prostych (zawierających do pięciu atomów węgla w cząsteczce)
          • zapisuje wzory sumaryczny i półstrukturalny (grupowy) propano-1,2,3-triolu (glicerolu)
          • uzasadnia stwierdzenie, że alkohole i kwasy karboksylowe tworzą szeregi homologiczne
          • podaje odczyn roztworu alkoholu
          • opisuje fermentację alkoholową
          • zapisuje równania reakcji spalania etanolu
          • podaje przykłady kwasów organicznych występujących w przyrodzie (np. kwasy: mrówkowy, szczawiowy, cytrynowy) i wymienia ich zastosowania
          • tworzy nazwy prostych kwasów karboksylowych (do pięciu atomów węgla w cząsteczce) i zapisuje ich wzory sumaryczne i strukturalne
          • podaje właściwości kwasów metanowego (mrówkowego) i etanowego (octowego)
          • bada wybrane właściwości fizyczne kwasu etanowego (octowego)
          • opisuje dysocjację jonową kwasów karboksylowych
          • bada odczyn wodnego roztworu kwasu etanowego (octowego)
          • zapisuje równania reakcji spalania i reakcji dysocjacji jonowej kwasów metanowego i etanowego
          • zapisuje równania reakcji kwasów metanowego i etanowego z metalami, tlenkami metali i wodorotlenkami
          • podaje nazwy soli pochodzących od kwasów metanowego i etanowego
          • podaje nazwy długołańcuchowych kwasów monokarboksylowych (przykłady)
          • zapisuje wzory sumaryczne kwasów: palmitynowego, stearynowego i oleinowego
          • wyjaśnia, jak można doświadczalnie udowodnić, że dany kwas karboksylowy jest kwasem nienasyconym
          • podaje przykłady estrów
          • wyjaśnia, na czym polega reakcja estryfikacji
          • tworzy nazwy estrów pochodzących od podanych nazw kwasów i alkoholi (proste przykłady)
          • opisuje sposób otrzymywania wskazanego estru (np. octanu etylu)
          • zapisuje równania reakcji otrzymywania estru (proste przykłady, np. octanu metylu)
          • wymienia właściwości fizyczne octanu etylu
          • opisuje negatywne skutki działania etanolu na organizm
          • bada właściwości fizyczne omawianych związków
          • zapisuje obserwacje z wykonywanych doświadczeń chemicznych

          Uczeń:

          • wyjaśnia, dlaczego alkohol etylowy ma odczyn obojętny
          • wyjaśnia, w jaki sposób tworzy się nazwę systematyczną glicerolu
          • zapisuje równania reakcji spalania alkoholi
          • podaje nazwy zwyczajowe i systematyczne alkoholi i kwasów karboksylowych
          • wyjaśnia, dlaczego niektóre wyższe kwasy karboksylowe nazywa się kwasami tłuszczowymi
          • porównuje właściwości kwasów organicznych i nieorganicznych
          • bada i opisuje wybrane właściwości fizyczne i chemiczne kwasu etanowego (octowego)
          • porównuje właściwości kwasów karboksylowych
          • opisuje proces fermentacji octowej
          • dzieli kwasy karboksylowe
          • zapisuje równania reakcji chemicznych kwasów karboksylowych
          • podaje nazwy soli kwasów organicznych
          • określa miejsce występowania wiązania podwójnego w cząsteczce kwasu oleinowego
          • podaje nazwy i rysuje wzory półstrukturalne (grupowe) długołańcuchowych kwasów monokarboksylowych (kwasów tłuszczowych) nasyconych (palmitynowego, stearynowego) i nienasyconego (oleinowego)
          • projektuje doświadczenie chemiczne umożliwiające odróżnienie kwasu oleinowego od kwasów palmitynowego lub stearynowego
          • zapisuje równania reakcji chemicznych prostych kwasów karboksylowych z alkoholami monohydroksylowymi
          • zapisuje równania reakcji otrzymywania podanych estrów
          • tworzy wzory estrów na podstawie nazw kwasów i alkoholi
          • tworzy nazwy systematyczne i zwyczajowe estrów na podstawie nazw odpowiednich kwasów karboksylowych i alkoholi
          • zapisuje wzór poznanego aminokwasu
          • opisuje budowę oraz wybrane właściwości fizyczne i chemiczne aminokwasów na przykładzie kwasu aminooctowego (glicyny)
          • opisuje właściwości omawianych związków chemicznych
          • wymienia zastosowania: metanolu, etanolu, glicerolu, kwasu metanowego, kwasu octowego
          • bada niektóre właściwości fizyczne i chemiczne omawianych związków
          • opisuje przeprowadzone doświadczenia chemiczne

          Uczeń:

          • proponuje doświadczenie chemiczne do podanego tematu z działu Pochodne węglowodorów
          • opisuje doświadczenia chemiczne (schemat, obserwacje, wniosek)
          • przeprowadza doświadczenia chemiczne do działu Pochodne węglowodorów
          • zapisuje wzory podanych alkoholi i kwasów karboksylowych
          • zapisuje równania reakcji chemicznych alkoholi, kwasów karboksylowych o wyższym stopniu trudności (np. więcej niż pięć atomów węgla w cząsteczce)
          • wyjaśnia zależność między długością łańcucha węglowego a stanem skupienia i reaktywnością alkoholi oraz kwasów karboksylowych
          • zapisuje równania reakcji otrzymywania estru o podanej nazwie lub podanym wzorze
          • planuje i przeprowadza doświadczenie pozwalające otrzymać ester o podanej nazwie
          • opisuje właściwości estrów w aspekcie ich zastosowań
          • przewiduje produkty reakcji chemicznej
          • identyfikuje poznane substancje
          • omawia szczegółowo przebieg reakcji estryfikacji
          • omawia różnicę między reakcją estryfikacji a reakcją zobojętniania
          • zapisuje równania reakcji chemicznych w formach: cząsteczkowej, jonowej i skróconej jonowej
          • analizuje konsekwencje istnienia dwóch grup funkcyjnych w cząsteczce aminokwasu
          • zapisuje równanie kondensacji dwóch cząsteczek glicyny
          • opisuje mechanizm powstawania wiązania peptydowego
          • rozwiązuje zadania dotyczące pochodnych węglowodorów (o dużym stopniu trudności)

           

          Ocenę celującą otrzymuje uczeń, który opanował wszystkie treści z podstawy programowej oraz rozwiązuje zadania o wysokim stopniu trudności. 

           

           

          XI. Substancje o znaczeniu biologicznym

           

          Ocena dopuszczająca

          [1]

          Ocena dostateczna

          [1 + 2]

          Ocena dobra

          [1 + 2 + 3]

          Ocena bardzo dobra

          [1 + 2 + 3 + 4]

          Uczeń:

          • wymienia główne pierwiastki chemiczne wchodzące w skład organizmu
          • wymienia podstawowe składniki żywności i miejsca ich występowania
          • wymienia pierwiastki chemiczne, których atomy wchodzą w skład cząsteczek: tłuszczów, cukrów (węglowodanów) i białek
          • dzieli tłuszcze ze względu na: pochodzenie i stan skupienia
          • zalicza tłuszcze do estrów
          • wymienia rodzaje białek
          • dzieli cukry (sacharydy) na cukry proste i cukry złożone
          • definiuje białka jako związki chemiczne powstające z aminokwasów
          • wymienia przykłady: tłuszczów, sacharydów i białek
          • wyjaśnia, co to są węglowodany
          • wymienia przykłady występowania celulozy i skrobi w przyrodzie
          • podaje wzory sumaryczne: glukozy i fruktozy, sacharozy, skrobi i celulozy
          • wymienia zastosowania poznanych cukrów
          • wymienia najważniejsze właściwości omawianych związków chemicznych
          • definiuje pojęcia: denaturacja, koagulacja, żel, zol
          • wymienia czynniki powodujące denaturację białek
          • podaje reakcje charakterystyczne białek i skrobi
          • opisuje znaczenie: wody, tłuszczów, białek, sacharydów, witamin i mikroelementów dla organizmu
          • wyjaśnia, co to są związki wielkocząsteczkowe; wymienia ich przykłady
          • wymienia funkcje podstawowych składników odżywczych

          Uczeń:

          • wyjaśnia rolę składników odżywczych w prawidłowym funkcjonowaniu organizmu
          • opisuje budowę cząsteczki tłuszczu jako estru glicerolu i kwasów tłuszczowych
          • opisuje wybrane właściwości fizyczne tłuszczów
          • opisuje wpływ oleju roślinnego na wodę bromową
          • wyjaśnia, jak można doświadczalnie odróżnić tłuszcze nienasycone od tłuszczów nasyconych
          • opisuje właściwości białek
          • wymienia czynniki powodujące koagulację białek
          • opisuje właściwości fizyczne: glukozy, fruktozy, sacharozy, skrobi i celulozy
          • bada właściwości fizyczne wybranych związków chemicznych (glukozy, fruktozy, sacharozy, skrobi i celulozy)
          • zapisuje równanie reakcji sacharozy z wodą za pomocą wzorów sumarycznych
          • opisuje przebieg reakcji chemicznej skrobi z wodą
          • wykrywa obecność skrobi i białka w produktach spożywczych

          Uczeń:

          • podaje wzór ogólny tłuszczów
          • omawia różnice w budowie tłuszczów stałych i tłuszczów ciekłych
          • wyjaśnia, dlaczego olej roślinny odbarwia wodę bromową
          • definiuje białka jako związki chemiczne powstające w wyniku kondensacji aminokwasów
          • definiuje pojęcia: peptydy, peptyzacja, wysalanie białek
          • opisuje różnice w przebiegu denaturacji i koagulacji białek
          • wyjaśnia, co to znaczy, że sacharoza jest disacharydem
          • wymienia różnice we właściwościach fizycznych skrobi i celulozy
          • zapisuje poznane równania reakcji sacharydów z wodą
          • definiuje pojęcie wiązanie peptydowe
          • projektuje i przeprowadza doświadczenie chemiczne umożliwiające odróżnienie tłuszczu nienasyconego od tłuszczu nasyconego
          • projektuje doświadczenia chemiczne umożliwiające wykrycie białka za pomocą stężonego roztworu kwasu azotowego(V)
          • planuje doświadczenia chemiczne umożliwiające badanie właściwości omawianych związków chemicznych
          • opisuje przeprowadzone doświadczenia chemiczne
          • opisuje znaczenie i zastosowania skrobi, celulozy i innych poznanych związków chemicznych

          Uczeń:                              

          • podaje wzór tristearynianu glicerolu
          • projektuje i przeprowadza doświadczenia chemiczne umożliwiające wykrycie białka
          • wyjaśnia, na czym polega wysalanie białek
          • wyjaśnia, dlaczego skrobia i celuloza są polisacharydami
          • wyjaśnia, co to są dekstryny
          • omawia przebieg reakcji chemicznej skrobi z wodą
          • planuje i przeprowadza doświadczenie chemiczne weryfikujące postawioną hipotezę
          • identyfikuje poznane substancje

           

           

           

          Ocenę celującą otrzymuje uczeń, który opanował wszystkie treści z podstawy programowej oraz rozwiązuje zadania o wysokim stopniu trudności.